Leestips van Ruben

‘De trein naar Samarkand’ is Guzel Jachina’s derde boeiende roman na ‘Zulajka opent haar ogen’ en ‘Wolgakinderen’. Ook in dit verhaal gaat het over de geschiedenis van Sovjetburgers, maar nu in het bijzonder dat van honderden weeskinderen die van Kazan naar Samarkand vervoerd worden voor een beter leven. Het boek leest als een avonturenroman met in de hoofdrol treincommandant Dejev, een soldaat in het Sovjetleger die niets liever wil dan zo veel mogelijk kinderen redden van de dood. Onderweg komen hij en zijn bonte reisgenootschap allerlei figuren en benauwende situaties tegen, maar het geluk lijkt vooral aan hun kant te staan. Terwijl het verhaal ontroert en je af en toe vervult van blijdschap, leert Jachina je over de gebieden en hun culturen waar de trein doorheen raast. Een verkwikkelijk verhaal.

Deze knap geschreven, naargeestige debuutroman vertelt het verhaal van een land waar verdeeldheid, wantrouwen en corruptie heersen, waar wanhoop zich laat afwisselen door cynisme en een heleboel zwarte humor. Een student van de muziekacademie in Minsk raakt voor jaren in coma na een massale verdrukking tijdens een hevige hagelbui. Vrienden en familie en zijn vriendin keren Frantsisk al gauw de rug toe, maar zijn oma maakt er haar missie van om zich over de jongen te ontfermen. Als hij wakker wordt, is oma overleden en het land nauwelijks veranderd. Filipenko schrijft: ‘we wonen in het beste land voor ontwakende comapatiënten. Er verandert hier geen moer.’ De auteur brengt de hopeloosheid indringend over. Het verhaal is een kennismaking met Wit-Rusland die je bijblijft.

Dit hallucinante boek is niet voor één gat te vangen. Het is een roman, een thriller, ook een beetje een sciencefictionverhaal en er staan gedichten in. Het is een verhaal voor aandachtige lezers en een verhaal waar ik een tijdje aan moest wennen omdat eerst niet duidelijk is wat er precies gaande, maar die stapje voor stapje, aardedonker en poëtisch tot bloei komt, met name door het krachtige gebruik van woorden en sferen uit de natuurlijke wereld. De schrijver heeft het talent om zaken met de juiste details te beschrijven en daarmee door te gaan tot op het bot. De plot draait vooral om een dubbele moordzaak en een verdachte, Kryštof, die bloemensmokkelaar is in een tijd waarin de aarde wereldwijd gebukt gaat onder hitte en massasterfte van planten en dieren. Een verhaal dat nog even en paradoxaal genoeg op een aangename manier kan naspoken in je gedachten. 

Het is een recept voor een boeiend verhaal: een tweeling met uitersten van karakters maakt een road trip door de VS, en de een vraagt zich af waarom de ander hém juist vroeg om mee te gaan op die reis. De dagen samen van Marco van Houwelingen gaat dan ook over hoe een uit elkaar gegroeide tweeling weer naar elkaar toe groeit – dat gaat natuurlijk niet zonder slag of stoot. Hoewel het toegankelijke verhaal nóg wat leuker en samenhangender had kunnen worden, is de schrijver erin geslaagd een luchtig verhaal te schrijven dat allerlei uitnodigende bokkesprongen maakt, bijvoorbeeld de kwestie van hun afkomst: de tweeling is half Nederlands, half Egyptisch en na 9/11 merken ze dat ze “anders” zijn. Dan is er nog de vraag waarom ze de road trip maken en het antwoord daarop komt als een verrassing.

Het Wolkenpaviljoen is een compact boekje, maar het verhaal heeft veel vet op de botten en suddert nog lang na wanneer je het uit hebt. Het is een boek voor liefhebbers van mooi doordacht en doorvoeld taalgebruik, met knappe vergelijkingen en vindingrijke metaforen, en voor lezers die niet terugdeinzen voor een langzaam opbouwend verhaal. Wie in alle rust en geduld lezen kan, wordt door dit zintuiglijke verhaal waarlijk beloond. Er worden in dit boek geen dialogen gevoerd, maar het verhaal is een boeiende beschrijving in fragmenten van hoe een man, een architect, de ineenstorting van zijn huwelijk, zijn thuis, probeert te verwerken en ervan te leren en die alles geeft om zijn dochtertje alsnog een veilig thuis te bieden. De stijl van Jannie Regnerus werd eerder vergeleken met Haruki Murakami en ook in dit boek zijn de overeenkomsten te vinden. Van Regnerus raad ik ook Het Lam en Nachtschrijver van harte aan.

Torenhoog en mijlen breed van Tonke Dragt is al een “oudje”, gepubliceerd in het jaar dat de eerste mens zijn voet op de maan plantte en er over Venus nog maar weinig bekend was. Het verhaal blijft fantastisch. Een groep planeetonderzoekers arriveert op Venus, een planeet met uitgestrekte, schijnbaar in lichterlaaie staande wouden. Ze doen onderzoek vanuit De Koepel, de enige door mensen bewoonde plek op Venus. Eén van de onderzoekers, Edu, is al op Venus geweest en het is niet zonder reden dat hij er nu opnieuw is. De wouden bewegen en lijken alles te verzwelgen. Het is voor iedereen strikt verboden erop uit te trekken. Maar zijn die wouden werkelijk zo verwoestend? En is het leven op Venus echt gevaarlijk? Edu gaat tegen de regels in op onderzoek uit. Tonke Dragt schreef een mooi avontuurlijk en fantasierijk kinderboek én stelt met het boek vragen die zelfs volwassenen nog aan het denken zullen zetten, zoals de kernvraag: wat zou er gebeuren wanneer je andermans gedachten kunt “horen”?