Leestips van Ruben

Deze knap geschreven, naargeestige debuutroman vertelt het verhaal van een land waar verdeeldheid, wantrouwen en corruptie heersen, waar wanhoop zich laat afwisselen door cynisme en een heleboel zwarte humor. Een student van de muziekacademie in Minsk raakt voor jaren in coma na een massale verdrukking tijdens een hevige hagelbui. Vrienden en familie en zijn vriendin keren Frantsisk al gauw de rug toe, maar zijn oma maakt er haar missie van om zich over de jongen te ontfermen. Als hij wakker wordt, is oma overleden en het land nauwelijks veranderd. Filipenko schrijft: ‘we wonen in het beste land voor ontwakende comapatiënten. Er verandert hier geen moer.’ De auteur brengt de hopeloosheid indringend over. Het verhaal is een kennismaking met Wit-Rusland die je bijblijft.

Het is een recept voor een boeiend verhaal: een tweeling met uitersten van karakters maakt een road trip door de VS, en de een vraagt zich af waarom de ander hém juist vroeg om mee te gaan op die reis. De dagen samen van Marco van Houwelingen gaat dan ook over hoe een uit elkaar gegroeide tweeling weer naar elkaar toe groeit – dat gaat natuurlijk niet zonder slag of stoot. Hoewel het toegankelijke verhaal nóg wat leuker en samenhangender had kunnen worden, is de schrijver erin geslaagd een luchtig verhaal te schrijven dat allerlei uitnodigende bokkesprongen maakt, bijvoorbeeld de kwestie van hun afkomst: de tweeling is half Nederlands, half Egyptisch en na 9/11 merken ze dat ze “anders” zijn. Dan is er nog de vraag waarom ze de road trip maken en het antwoord daarop komt als een verrassing.

In deze spannende en maatschappijkritische roman gesitueerd op een schiereiland in het verre oosten van Rusland, is de ontvoering van twee zusjes de rode draad. Het boek, gebaseerd op uitgebreid onderzoek van de Amerikaanse auteur, is een mozaïekvertelling; elk hoofdstuk komen andere personages aan het woord en iedereen draagt een puzzelstukje bij. De puzzelstukjes vormen, naast de puzzel van de ontvoeringszaak, samen óók de Russische cultuur. Die omvat, zo laat dit boek ook zien, vele culturen, die aan het verdwijnen zijn, maar bovenal een wijdverspreide cultuur van wantrouwen en vooroordelen. Het verhaal is daarmee in meerdere lagen een gevecht tegen wanhoop. De schrijfster heeft alle stemmen en details vakkundig en boeiend met elkaar verweven en een verhaal geschreven dat zo elegant en trefzeker is dat ik het aan een stuk door uitgelezen heb.

Nu het nog kan leest als een SOS. Het behandelt onderwerpen waar veel over geschreven is, maar qua opzet verschilt deze van andere boeken, en de oproep om de wereld – onder meer economie, democratie en mentaliteit – te veranderen voordat het te laat is, was misschien niet eerder zo dringend en duidelijk.

Een groot aantal deskundigen zet in dit boek in korte, behapbare hoofdstukjes uiteen hoe allerlei problemen op wereldschaal – van klimaatvluchtelingen tot massa-extinctie en van natuurrampen tot georganiseerde misdaad – met elkaar te maken hebben, alsmaar groter worden en vervolgens onomkeerbaar tot nieuwe en nog grotere problemen leiden voor volgende generaties. Behalve schrijvers van de jonge beweging Extinction Rebellion schreven bijvoorbeeld Jan Terlouw, David van Reybrouck, Tom Middendorp, Eva Rovers, Jelmer Mommers en René ten Bos een bijdrage, en naast deze schrijvers nog een flink aantal wetenschappers en betrokkenen.

Hun boodschap is duidelijk: we moeten in actie komen, nu het nog kan. Lees dit boek en leer hoe belangrijk dat is. Nota bene: de uitgeverij liet het boek zo klimaatneutraal mogelijk produceren en omdat niemand er winst op maakt, is het te koop voor slechts een noodprijs.

Dit is het geweldige, onvergetelijke verhaal van een jongetje dat opgroeit binnen de bizarre muren van een psychiatrische inrichting – omdat zijn vader er directeur is. Het is het tweede deel van een kwartet boeken (de andere delen zijn eveneens zeer de lol van het lezen waard), al kun je dit boek ook prima eerst lezen. Op anekdotische wijze doet schrijver Joachim Meyerhoff verslag van zijn jeugd; Jocci maakt allerlei avonturen mee, en natuurlijk zijn die avonturen voor een opgroeiende schooljongen nog onheilspellender en interessanter dan voor zijn ouders. Een keur aan vreemde en hilarische personages komt voorbij, die figureren in allerlei situaties die je hardop doen lachen of je stevig kunnen ontroeren. Het boek verscheen enkele jaren geleden al in het Nederlands. Sinds kort is het weer verkrijgbaar en het verdient een onontkoombare aanbeveling voor de lezer die een boek zoekt dat eenvoudig weg leest, wel diepgang kent en op alle emoties én op je voorstellingsvermogen een beroep doet.